1 Temmuz 2025

‘Trump ‘sopa’ ile değiştiremediği iktidarları gümrük vergisi ile değiştirecek’

Ulaş Can’a nazaran Latin Amerika ülkeleri ABD’ye hal alacak güçte değil. Bu ülkelerin kendi içlerinde sorun yaşamaktan korktuğunu kaydeden Can, Trump’ın ‘sopa’ ile değiştiremediği iktidarları gümrük vergileri ile değiştirebileceği görüşünde.

ABD Başkanı Donald Trump, ilk dış siyaset icraatlarında Kanada ile Meksika’nın yanı sıra Çin’e ‘gümrük vergileri’ silahını çekerken, göç sorunu üzerinden Latin Amerika’yı dize getirme hamlelerine girişti.

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, ilk yurtdışı ziyaretlerini Güney Amerika’dan başlatırken, Trump’ın özel temsilcisi Richard Grenell’in de Nikolas Maduro’nun ‘meşruiyetinin’ tanınmadığı Venezuela’ya gitmesi dikkat çekti. Grenell, bölgenin petrol zengini ülkesine ‘spesifik’ bir misyonla gittiğini söylelyip ABD’nin paralı askeri olmakla suçlanan 6 Amerikalı’yı alıp götürmeyi başardı.

Trump’ın Latin Amerika’lı göçmenleri geri gönderme hamlerine yüksek sesle birinci itirazları dile getiren Kolombiya lideri Gustavo Petro ise geri adım atmak zorunda kalmış durumda. Meksika idaresi sona 10 bin asker göndererek denetimi sıkılaştırmak karşılığında gümrük vergilerinde bir aylık erteleme elde etti. Trump’ın gözünü diktiği Panama ise açık tehdit altında Çin Halk Cumhuriyeti ile Nesil ve Yol Mutabakatını yenilememe kararı almak zorunda kalmış görünüyor.

Trump idaresinin Latin Amerika’ya yönelik tehditkar siyasetleri ve bölge ülkelerinin durumunu CGTN Türk Genel Yayın Yönetmeni Ulaş Can ile konuştuk.

‘Latinlerin birleşmesi zor’

Ulaş Can’a nazaran Latin Amerika ülkelerinin Trump’ın saldırgan siyasetleri karşısında birleşmeleri kolay değil. Altkıtada ABD’ye karşı durabilen tek ülkenin Venezuela olduğunu anımsatan Can, Trump’ın Batı takviyeli muhalefet başkanını muhatap almazken, temsilcisini sonlu bir misyonla bile olsa Karakas’a göndermesine de dikkat çekti:

“Latinler birleşemezler üzere gözüküyor. Keşke birleşebilseler, ancak sıkıntı. Venezuela Küba’dan sonra kıtada Amerika Birleşik Devletleri ile en sert çabayı veren hükümet. Chavez’den sonra ülke iktisadı kendi yapısal problemlerinden da kaynaklı olarak süratle kan kaybetti. Bu kan kaybı son 1 yılı saymazsak buraya kadar geldi. Geçen haftaya dönersek Trump’ın özel temsilcisi Karakas’a geldi. Gelirken ajandasında Amerika Birleşik Devletleri’nin vatandaşı denilen, lakin aslında Venezüellalıların CIA casusu dediği insanları alıp geri döndü. Açıkçası bu muahede kamuoyuna yansıtılmadı. Ancak şunu görebiliyoruz; Venezuela dünyanın en güçlü petrol yataklarına sahip, lakin teknolojilerinin eskiliğinden, ambargolardan ötürü bu petrolü işleyip ülkesine bir zenginlik sağlayamıyor. Tam aksine hiper bir enflasyonla boğuşuyor. Sonuçta bu durumdan kurtulmaya çalışıyor. Trump da olsa öteki biri de olsa bu diplomatik gayretleri yadırgamamak gerekiyor.

Maduro Trump devrinde rahatlamış olabilir. Maduro’nun karşısına çıkartılan Edmundo Gonzalez bir Latin Amerika çeşidi yaptı. Bundan sonra Venezüella gittiği her ülke ile diplomatik ilgileri kesti. Son olarak ABD’ye gitti, o kıymetliydi. Ben Gonzalez gittikten sonra Venezuelalıların da kısmen huzursuz olduğunu düşünüyorum. Biden Gonzalez’i kabul etti. Biden ile görüşmesi çok değerli değil. Lakin ‘Trump ile görüşeceğim’ dedi ve Trump ile görüşemedi. Trump’ın eski takımından Financial Times’a konuşan bir yetkili de Trump’ın bu sıkıntıdan çok sıkıldığını, bunlara harcadığı gücün tümünün boşa gittiğini söylediği söyleniyor. Venezuelalılar da bu durumdan şad. Venezuela her ne kadar meseleleri olsa da sahiden seçimlerde yüzde 51’i alabiliyor. Yani manipüle ettikleri üzere seçimlerde hile yapıldığı üzere bir durum yok. Seçim vakti dünyanın her yerinden memleketler arası seçim gözlemcileri oradalardı. Esasen sokakta da görüyorsunuz. Fakir halk Bolivarcı İhtilalin problemlerine karşın koruyor, kolluyor ve savunuyor. O yüzden ben Amerika Birleşik Devletleri’nin bundan sonra farklı bir siyaset sürdüreceği kanısındayım. Bu son görüşme de buna işaret ediyor.”

‘Mesele Latin Amerika ülkelerinin ekonomik ve kültürel altyapısı’

Latin Amerika ülkelerinin kendi ortalarındaki düşüncelere işaret eden Ulaş Can, Trump’ın tehdit sopasını salladığı Panama’nın derhal Çin ile münasebetlerini etkileyecek durumlara itilmesini vurguladı. Can, Küba dışında Latin Amerika ülkelerinin ‘Monroe 2.0’a dayanıklılık güçlerine dair kuşkuların altını çizdi:

“Venezuela’dan 6 vatandaşını alırken kendi petrol firmaları Chevron’un oradaki lisansını uzattılar. Bu iki tarafın da işine gelen bir şey. Burada alışılmış Latin Amerika’nın birlik olması çok sıkıntı. Zira Lula’nın hastalığına kadar Maduro ile Lula ortasında çok sert bir diyalog vardı. Maduro Venezuela’nın BRICS’e girmek istediğini, buna Lula’nın, yani Brezilya’nın mahzur olduğunu söylüyordu. Latin Amerika’nın birlik olamadığını Bolivya’da da gördük. Orada da Elon Musk’ın canlı yayında söylemekten çekinmediği bir formda bir askeri darbe yaptı Trump. Panama sonuçta güçlü bir devlet değil. Trump’ın tehdidinden sonra dik durmaya çalışsa bile 2017’de girdiği Jenerasyon ve Yol için ‘Çin ile önümüzdeki sene yeni bir mutabakat yapmayacağız’ dedi. Artık görüyoruz ki Latin Amerika ülkeleri Çin, Rusya üzere ABD’ye karşı tutum alabilecek ülkeler değiller. Rusya’yı gördük; tüm dünya üzerine giderken büyük bir direnç gösterdi. Latin Amerika ülkelerinin hem ekonomik hem kültürel altyapısı buna uygun değil. Göreceğiz; Panama da Meksika da geri adım atacak. Kolombiya beni çok şaşırtan yerlerden biri. Kolombiya ‘Kesinlikle göçmenleri geri almayacağız. Bu insanlık dışı bir uygulamadır’ dedi. Trump aile üyelerinin ABD vizelerini kaldıracağını söyledi, 24 saat geçmeden Kolombiya kabul etti. O yüzden bu ülkelerin Amerika’nın Monroe 2.0’a dayanıklılık güçleri yok. Yalnızca Küba dışında. Ufak olmasının dezavantajlarının yanında bu türlü de bir avantajı var. Küba zati uzun yıllardır direniyor. Küba halkı hakikaten şuurlu. Devrimci altyapı Küba halkına geçmiş durumda. Her şeye karşın, ablukaya karşın direnişine devam ediyor. Onun dışında ben topyekûn Latin Amerika’nın Monroe 2.0’a direnebileceğini düşünmüyorum. Şimdilik o denli bir birlik yok.”

‘ABD’nin art bahçesinde olduklarından kendi içlerinde sorun yaşamaktan korkuyor’

Latin Amerika ülkelerinin ABD’nin ‘arka bahçesi’ pozisyonlarına atıf yapan Ulaş Can, Brezilya üzere ülkelerin bile kendi içlerindeki iktidar çabalarına dikkat çekti. Can tekrar de ABD’nin yeni emperyalist tehditlerine yönelik direniş sergileneceği görüşünde:

“Brezilya Latin Amerika’da en güçlü ülkelerden biri. BRICS’in de tekrar değerli üyelerden biri. Lakin Lula’dan evvel Bolsonaro olduğunu unutmamak lazım. Trump’ın çok sevdiği, Trump’a da çok benzetilen bir Bolsonaro’muz vardı. Bu ülkelerde seçimler yüzde 50’lerde gidiyor. O yüzden Trump’ın eli ekonomik olarak da güçlü. Ayrıyeten 150-200 yıldır bu ülkeler ABD’nin art bahçesi olmuş ülkeler. Ordularının, kurumlarının içinde Amerika Birleşik Devletleri çok güçlü. Olağan ki ABD’nin bu emperyalist tavrına karşı bir direniş olacaktır. Lakin ülkeler de kendi içlerinde sorun yaşamaktan korkacaklar. Yanılmıyorsam Ekvador’da 9 Şubat’ta seçim var. Ekvador tarihinin en kanlı ocak ayı geçmiş, günde 25 kişi öldürülüyor, adaylar kurşun geçirmez yeleklerle miting yapmak zorunda kalıyor. Güney Amerika’nın kendine has bir yapısı da var. O yüzden kimse koltuğuna tam güvenip ‘Ben sert bir biçimde ABD’ye karşı tavır alabilirim’ diyemiyorlar. Zira kendi ülkelerinde kendi halklarının da ne kadar kendilerine takviye vereceği konusunda emin değiller. Açıkçası ben de Küba dışında emin değilim.”

‘Gümrük vergileriyle birlikte Amerikalılar da fiyat artışlarıyla karşılaşacaklar’

Trump’ın gümrük vergisi siyasetlerinin Amerikalıları da etkileyeceğini anımsatan Ulaş Can, sıkıntının Amerikan halkının fiyat artışlarını nasıl tahammül edeceğinde düğümlendiğini belirtti.

“Gümrük vergisi siyaseti işe yarayacak üzere. Az evvel Kolombiya örneğinden baktık. ABD’nin Kolombiya açısından en büyük ithal kalemi kahvesi. Buna vergi geldiğinde Amerikalılar da bir fiyat artışı ile karşı karşıya kalacaklar ancak bu Trump’ın ne kadar umurunda bilemiyorum. Sonuçta o içeriye ‘ben göçmenleri göndereceğim, sizi rahatlatacağım’ diyor. Amerikan halkı bu fiyat artışlarına, ek vergilere ne kadar daha tahammül edebilir? Fakat en azından rakipleri için şu anda avantajlı gözüken Trump. Sonuçta Kolombiya, Venezuela dediğimiz ülkeler zati uzun yıllardır ekonomik sıkıntılarla boğuşuyor. Bir de bunun üzerine vergiler geldiğinde daha fazla sıkışmak istemeyeceklerdir. Bu ülkelerin çok fazla problemleri var.”

‘Trump kartel sistemini göz önünde bulunduruyordur’

Trump’ın Latin Amerika’daki kartellerle ilgili de planları olduğu görüşünü lisana getiren Can, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Sonuçta ABD’de iktidar değiştiğinde her şey değişiyor. Trump’ın her şeyi değiştirdiğini görüyoruz. Sonuçta uyuşturucu trafiği devletler tarafından denetim altında tutulduğunu biliyoruz. Böyledir diye söylemiyorum ancak Trump’ın grubunda yalnızca oligarklar yoktur, yani muhtemelen işin öteki tarafıyla ilgilenen beşerler da vardır. Sorunun Latin Amerika tarafına bakarken o kısmına da bakmak lazım. Sanki uyuşturucu trafiğini yönetenler de mi değişecek? Ülkeler ülkelere ‘Bundan sonra bizim insanlarımız burada çalışacak’ da mı diyor olabilir? Ben tüm devletlerin bu işin bir halde içinde olduğuna, denetim ettiğine inananlardanım. O yüzden Trump bir paradigmayı değiştirirken buraları da es geçmiyordur diye düşünüyorum.”

‘Trump ‘sopa’ ile değiştiremediği iktidarları gümrük vergisi ile değiştirecek’

Can’a nazaran Trump ‘gümrük vergisi silahı’ ile iktidarları kendi lehinde değiştirme peşinde:

“Latin Amerika’nın tarihi ve siyasi yönelimi açısından en son katıldığımız Venezuela’daki Anti-faşist Kongre’de Venezüella Dışişleri Bakanı Yvan Gil önemli tespitlerde bulundu. Trump’tan sonra Latin Amerika’da daha fazla faşist hükümetin iktidara gelebileceğini söylemişti. Bu Trump’ın isteyeceği bir şey. Zira daha rahat çalışacağı hükümetler olacaktır. Bunu Arjantin örneğinde görüyoruz. Trump muhtemelen önümüzdeki Brezilya ve Ekvador seçimlerinde de faal olacaktır. ‘Sopa’ ile değiştirebileceğini ‘sopa’ ile o biçimde değiştiremeyeceğini de gümrük vergileri ile değiştirecek. O denli gözüküyor.”