Rus Büyükelçi Yerhov: 2. Dünya Savaşı’nın doğru anlaşılması için bilimsel bakış açısına ihtiyaç var

“Türk-Rus bağlantıları dediğimizde aklımıza savaşlar ve savaşın kardeşi barışlar geliyor. Hudut komşularının savaşı da, barış da çok doğal. İnsan tıpkı meskenin içinde hengame ediyor, sonra barışıyor. İnsani haller bunlar. Kıymetli olan, geçmişe bağın neler yaşandığına bakıp, oradan gelecek hayat için bir grup sonuçlar çıkartmak. Esasen tarih bilimi de bu türlü bir hedefi bulunuyor. Ruslar bizim çok kıymetli bir komşumuz, çok pahalı bir komşumuz. Rusları bizim bilmemiz lazım. Aslında dünyanın da bilmesi lazım. Rusya deyince benim aklıma çabucak Büyük Petro’da itibaren yaşadıkları muazzam dönüşüm geliyor. Büyük Petrol’a hem Rusya tarihi için son derece kıymetli ve büyük bir insandır, Hem de dünyada bu çağdaş etne ataklarını görürken, öbür ülkelerin deneyimlerini, Büyük Petro’nun neler yaptığını âlâ öngörebilmek gerekir. Katerina çok değerli bir Çariçeydi. Birinci Nikola son derece değerlidir. Yeniden dünyanın en kıymetli şairleri ve edebiyat dünyasının kıymetli isimleri akla geliyor. Lenin hesapçı, her şeyi adeta matematik üzerinde yaşayan, son derece değerli bir dönüşümü gerçekleştiren bir insan. Yeniden Stalin’le anlamak lazım. İkinci Dünya Savaşı muazzam bir hadise. Naziler inanılmaz bir vahşet yaptılar. Milyonlarca insanı öldürdüler. Başta Museviler olmak üzere Çingeneler ve çok ölçüde Rus’u Auschwitz kamplarında ve öteki kamplarda, Birkenau kamplarında, öteki kamplarda esir ettiler, tıbbi deneylerde kullandılar. Hasebiyle onlara karşı dünyanın örgütlenmesi, gayreti çok mühimdir. Stalin o periyotta Rusya’nın başındaki devlet adamı olarak Rusya’yı toparladı. İdeolojik fedakarlıkta da bulunarak geçmişe yönelik bir tarihî hatırlatma kanısı üzerinden kolektif kimliklere dayanışmayı, kutsallığı seferber ederek Nazlı’ya karşı bir Sovyet ruhu yaratmak istedi. Bundan da başarılı oldu. Görüyoruz ki Naziler sonuncu olarak kaybettiler.”

“Günümüzde de Nazilik çeşitli kılıklar altında ortaya çıktığını görüyoruz. Bana her vakit çok tuhaf gelmiştir. Mesela İsrail, esasen göçmenlerle de teşekkür etmiş bir ülke ve ardında yüklü bir acı tarih var, acı kusurları var. Bu kadar dramlara şahit olmuş bir halkın içinden bir kısmını gibisi yollara bu kadar hoş göstermesi ve desteklemesi bana hala tuhaf geliyor. Ve günümüzde Nazilik yeni bir versiyonu ortaya çıktığı görünüyoruz.”

“İkinci olarak, İkinci Dünya Savaşı teması son derece yenidir, bilhassa de savaşın sona ermesinin 80. yılını anmaya hazırlandığımız bu periyotta. Günümüzde de o yıllarda olduğu üzere dünyada büyük değişimler yaşanıyor: savaşlar ve çatışmalar devam ediyor, devletler ve hükümetler çöküyor, yüz binlerce, hatta milyonlarca insan güvenlik ve sığınak arayışıyla vatanlarını terk etmek zorunda kalıyor. Kan dökülüyor – tıpkı o vakit olduğu üzere. Üstelik bugünün pek çok sıkıntısının kökleri o tehlikeli ve kanlı periyoda dayanmaktadır. Bu nedenle, o yılların tecrübelerinin bilimsel olarak incelenmesi, geçmişin ve bugünün daha hakikat anlaşılması açısından son derece gereklidir. Çünkü, yıllarca süren siyasi ve propaganda süreçleri nedeniyle bu hususlar etrafında oluşturulan çarpıtmalardan arınmak fakat bilimsel tahlille mümkündür.”

“Son olarak, bir öbür kıymetli noktaya değinmek istiyorum. Farklı yerlerde yaşayan beşerler, birtakım olaylara farklı bakış açılarıyla yaklaşabilirler. Bu son derece doğaldır. Tam bir fikir birliği lakin mezarlıkta mümkündür – tahminen orada bile her vakit değil. Lakin şuna inanıyorum ki, tarihî olaylara dair farklı bakış açıları, suçlamalar yahut ithamlar için değil, mevzuları önemli ve kapsamlı bir halde tartışmak için bir fırsat olarak görülmelidir. Yalnızca direkt, ispatlara dayalı bir tartışma gerçeği arayışımıza katkı sağlayabilir (elbette gerçeğin görece bir kavram olduğunu unutmadan) ve hâlâ hararetli tartışmalara bahis olan problemlerde birbirimizi daha uygun anlamamıza yardımcı olabilir. Bilgi ve anlayış birbirleriyle yakından irtibatlıdır. Bu yüzden, konuşalım, tartışalım. O vakit bağırmamıza gerek kalmaz ve – estağfurullah – silaha sarılmamız da gerekmez. İşte bu nedenle, burada bulunan kıymetli araştırmacıları samimiyetle selamlıyor ve bilimsel çalışmalarında muvaffakiyetler diliyorum.”