Prof. Dr. Nerses Bebek: ‘Beyni etkileyen her türlü hadise epilepsi nöbetine yol açabilir’

Epilepsi, az bildiğimiz bir hastalık ya da bilsek bile yanlış bildiğimiz bir hastalık, yanlış bilgilerimiz nedeniyle de ziyan verdiğimiz bir hastalık. Nöroloji içerisinde çok sık görülen hastalıkların başında geliyor. Yüzde teğe yakın bir oranda görülüyor. O nedenle de çok önemsiyoruz ve bu yanlış bilgiler doğal bizi öylesine etkiliyor ki aslında çok yeterli seyredecek, çok küçük, kolay tedbirlerle hastanın, kişinin hayatı çok sağlıklı ve keyifli üretken gidebilecekken çok makûs sonuçlara varabiliyor. Yanlış bilgilerle hastanın hayatını çileli vaziyete getiren bir durum oluyor. Doktorlar olarak istiyoruz ki her şey kolay olsun, yanlış bilgilerden uzak olalım. Epilepsiyi âlâ tanıyalım ve yanlış uygulamalar yerine gerçek şeylerle insanlarımızın hayatını kolaylaştıralım ve sağlıklı beşerler olarak yaşamalarına imkân sağlayalım. Tüm dünyada da bu türlü zati.

En düzgün bildiğimiz, farkında olduğumuz şey çok korkuttuğu için büyük kasılmaları, kaşının ağzından tükürüğün geldiği, salgının geldiği, iş uğrunu kaybettiği, yere düştüğü nöbetler. Ancak bu bu türlü olmuyor, bazen o kadar farklı biçimde de olabilir ki bunların üstünde hastamız da pek durmuyor, ya da yakınları da bunu tanımıyor. Örneğin ne demek, bu kolay bir koku olabilir, garip bir his olabilir, daha evvel yaşadığı bir şeyi tekrar yaşıyormuş üzere olabilir, bir dalgınlık ya da sıçrama da olabilir. Küçük ya da büyük epilepsi hiç fark etmez hepsi biz doktorlar için epey değerli. Çok farklı epilepsi nöbetleri olduğunu konuşmuş olduk lakin çok da farklı epilepsi hastalıkları var. Hastalıkların büyük ölçüde ilaca kolay karşılık verdiği, evlendiği, okuduğu buna hiçbir mahzur olmayan hastalıklar olduğunu vurgulamak lazım. Fakat çok küçük bir kısımda sahiden beyin ağır bir hasar almış olduğu için epilepsi nöbetleri de eşlik edebiliyor. Örneğin doğum sırasında çok ağır bir zorlukla karşılaşmış bir bebek, büyüme gelişme geriliği de gösterecektir. Beynine etkilenmiş bir bireyin nöbetleri de olabilir, eşlik edebilir. Bu durumda yalnızca buna epilepsi hastalığıdır, bütün epilepsi hastalıkları da bu türlü güç ve makûs seyirlidir demek yanlış oluyor. Genelde güzel seyirli olduğunu, düzgün karşılık verdiğini söylemek lazım. Epilepsi nöbet geçiren bireye nasıl yardım ederiz? Epilepsi nöbeti geçiren kişiyi tehlikelerden nasıl koruruz bilmek, nöbete yaklaşımı bilmek o9ldukça kıymetli. Nöbet geçiren kişi yere düştüğü sırada onu koruyamamak, yere düşmesinin getirdiği travmadan sakınamamak, dişlerini sıktı diye kesinlikle dişlerini açacağım deyip tornavidayla bıçakla yaralanmasına yol açmak, kasılmasın diye kolunu bacağını sıkı sıkı tutmak, kırık yaralanmalara yol açıyor. En azından hasar vermeden o nöbeti, genelde zira 1-2 dakika olup bitecek bir atak, ona âlâ yardımcı olabilmek hastamıza birçok tehlikelerden de koruyor birebir vakitte.

Bir gün öbür, öbür gün öbür değil de daima birbirine benzeri ataklar. Bu türlü ataklarımız varsa hiç vakit kaybetmeden doktorla görüşmek lazım. Ülkemiz sıhhat açısından, doktorların bilgisi açısından inanılmaz bir düzeyde. Batı toplumları üzere ve en kıymetli evre tabibe bu şikayetlerini diktirmesi ve tabibin klinik olarak davrandırmasıdır. Nöbet olarak kanaat getirildiğinde tetkiklerle bunun altında yatan bir neden var mı onun anlaşılması lazım. Zira beyni etkileyen her türlü hadise nöbete de yol açabilir. Örneğin bugün bir beyin enfeksiyonu geçiren, menenjit geçiren bir insan ona karşılık olarak nöbette geliştirilir. Bu türlü bir durum mu var? Yoksa vakitte geçirilmiş bir baş travmasına bağlı bir durum mu var? Yoksa hiç bu türlü şeyler yok lakin yalnızca beyin hücrelerinin elektrik üretmesinde mi bir farklılık var? Bunun anlaşılması lazım. EEG bizim için son derece yardımcı fakat bu tetkiklerin hiç bize epilepsi teşhisini koydurtmaz. Epilepsi tanısı doktor tarafından, klinik bilgilerle konulur. Bütün bu tetkikler bize yardımcı olur. Altta yatan bir sorunun olup olmadığını, bir öteki hastalığın olup olmadığını ayırt etmektir. Yüzde 60-70 oranında epilepsi nöbetleri kolay kolay denetim altına alınır. İlaçla yüzde 60-70 oranında yeterli seyreder. Fakat hastalarımız tabi bazen çok heyecana kapılıyor. Bir anda bitsin istiyor. İlaç kullanmak istemiyor. Sıhhatsiz hayat şartları, çok gerilim bütün bunlar berbat etkiliyor. O vakit güya hastalık makûs gidiyor üzere algılanmasına sebep oluyorsa biz bazen hastalığa yanlış davranıyoruz. Yüzde 30’luk bir küme tabi ki biraz daha güç. İlaçla kolay denetim altına alınamayabiliyor. O vakit öteki tedavi prosedürleri, muvaffakiyetle uygulanan epilepsi cerrahisi prosedürü üzere prosedürleri kıymetlendirmek lazım. Ancak tekrar yararımız oluyor. Nöbetlerin şiddeti azalıyor. Yeniden üretken hayatına devam etmeye çalışıyor. Ancak cerrahiyle bazen çoğunlukla çok âlâ sonuçlar alıyoruz. Nöbetleri büsbütün durdurma bahtımız da var.

Türkiye olarak Dünya Epilepsi Savaş Derneği’nin bir kısmıyız aslında ona bağlıyız. Dünya Sıhhat Örgütü ile bir arada Dünya Epilepsi Savaş Derneği’nin de amacı 2031’de yüzde 90 oranında epilepsi hastasının, uygun tedaviye ve teşhis sistemlerine uğraşmasını hedeflenmiş durumda. Dünyada da bir eksiklik ve zorluk var. Türkiye hiç üzücü bir yerde değil lakin daha güzelini yapabiliriz daima bir arada diye düşünüyorum.

Derneğimiz çok eski bir dernek. Epilepsi konusunda Türkiye’nin öncü olmasına da büyük katkıda sağlamış bulunan bir dernek. Türkiye’de bilimin düzeyini, epilepsi bilgisini, araştırmalarını, genç yetişen tabipler ortasında bilginin arttırılmasını, çıtayı daha da yükseğe bilimsel açıdan, bilgi açısından çıkartmak asıl gayemiz uzmanlık derneği olarak. Lakin hastalarımızla o kadar yakınız ve biliyoruz ki hastalarımız da bizim partnerimiz ve olmazsa olmaz onların ilginizi zati sağlamak için bu bilgiyi arttırıyoruz. Hasebiyle onların da bilgilerini arttırmak, farkındalığını arttırmak, onlara takviye olduğumuzu göstermek için de tüm emeğimizi, çabamızı, projelerimizi şekillendirmeye çalışıyoruz. Öncelikle uzmanlık derneğiyiz. Bilgi ve bilimi arttırma, çıtayı yükseltme ve yayma gayesindeyiz. Lakin hem kanun koyuculara bu problemleri aktarmak, zira işin içindeyiz ve yaşananları biliyoruz, hem de bir yandan da hastalarımızı bilgilendirmek ve onlara dayanak olmak çabasındayız. Bunun için her yıl 6-7. yıl oldu, büyük çapta kampanyalar düzenleniyor aslında. Mart ayında da biz epilepsi günümüz var, mor günümüz var. Alışılmış bir gün değil, her gün olmalı tahminen konuşmalıyız . Atletlerimiz, sanatkarlarımız, kamu kuruluşlarımız o kadar destekleniyorlar ki, hafta okulları bir yandan düzenlemeye çalışıyoruz, tartışıyoruz, paylaşıyoruz, sorulara cevap vermeye çalışıyoruz.