Örümcekleri ‘zombiye’ çeviren yeni bir mantar türü keşfedildi

Avrupa’da bilim insanları, mağara örümceklerini “zombiye” çeviren ve onları meyyit vücutları aracılığıyla yayılmak için kullanan daha evvel bilinmeyen bir mantar çeşidi keşfetti. Gibellula attenboroughii olarak isimlendirilen bu mantar, örümcekleri ağlarından çıkararak vefatlarına neden oluyor ve akabinde cansız vücutlarını sporlarını yaymak maksadıyla kullanıyor.

Bu yeni çeşidin davranışı, “zombi karınca mantarı” olarak bilinen mantarla benzerlik gösteriyor. Gibellula attenboroughii, konakçısını daha uygun bir yere yönlendirmesiyle dikkat çekiyor. Fakat mantarın örümceklerin beynini nasıl etkilediği hala bir gizem olarak kalırken, evrimsel gelişimi ve ekolojik tesirleri konusunda da pek çok soru işareti bulunuyor.

Araştırmacılar, “Karıncalar ve yaban arıları üzerinde bu çeşit davranış manipülasyonlarını biliyorduk, lakin bu farklı bir familyada görüldü. Parazitik dünyada ender rastlanan bir durum bu” dedi. Bu keşifin, hayvanları denetim eden mantarların daha âlâ anlaşılmasını sağlayacak yeni araştırmalara kapı araladığını belirtildi.

Zombi örümcek mantarının keşfi

Gibellula attenboroughii, sadece mağara örümceklerini enfekte eden bir mantar çeşidi olarak sınıflandırılıyor. Şu ana kadar sırf Avrupa’da görülen ve mağara ömrüne ahenk sağlamış Metellina merianae ve Meta menardi çeşitlerini etkilediği gözlemlendi.

Mantarın birinci sefer 2021 yılında, Kuzey İrlanda’daki Castle Espie Wetland Centre‘da terk edilmiş bir barut deposunda çekim yapan bir televizyon grubu tarafından fark edildiği belirtildi. Çekim takımı, örümceğin vefatından evvel ağını terk ederek açık bir alana yerleştiğini gözlemledi. Bu davranış değişikliğinin mantar tarafından denetim edildiği düşünülüyor.

Daha fazla müşahede sonucunda, Kuzey İrlanda ve İrlanda’daki mağaralarda da birebir halde açık alanlarda konumlanmış enfekte örümcekler bulundu. Cornell Üniversitesi’nden Dr. Jay Stafstrom, “Bir mantarın örümceği enfekte edip davranışlarını değiştirerek sporlarını yaymasını sağlaması büyüleyici” yorumunu yaptı.

Mantarın örümceği nasıl denetim ettiği açıklanamıyor

Bilim insanları, mantarın örümceği nasıl denetim ettiğini şimdi tam olarak açıklayamıyor. Lakin araştırmacılar, mantarın örümcekleri hava akımlarının ağır olduğu alanlara yönlendirdiğini, böylelikle sporların daha kolay yayılmasını sağladığını düşünüyor. Şimdi hangi bileşenlerin örümceğin beynine tesir ettiği belirlenemese de, araştırmacılar bu keşfin potansiyel uygulamaları olabileceğini belirtiyor.

Uzmanlar, “Bir mantarın örümcek davranışlarını denetim edebilmesi, beyin hastalıkları üzerine çalışmalarda çığır açıcı olabilir. Alzheimer ve öteki nörodejeneratif hastalıklar için umut vadeden bir araştırma alanı ortaya çıkabilir” dedi.

‘Daha keşfedilecek çok şey var’

Dünya genelinde yaklaşık 150 bin mantar türü tanımlanmış durumda, lakin bu sayının yalnızca yüzde 5’lik bir kesiti temsil ettiği iddia ediliyor. Chicago Tabiat Tarihi Müzesi’nden Dr. Matthew Nelsen, bu keşfin mantarların çeşitliliğine dikkat çektiğini ve bilim dünyasında yeni araştırmalara ilham vereceğini söz etti.

Araştırma, birebir vakitte bu zombileştirici mantarın da öteki mantarlar tarafından tüketildiğini gözlemledi. Bilim insanları, örümceklerin bu döngüde kıymetli bir besin kaynağı olduğunu ve mantarların ekosistemde dengeyi koruduğunu belirtti.

Mantar, yalnızca örümcekleri enfekte ettiği için insan sıhhati açısından bir tehdit oluşturmuyor. Dr. Nelsen, “Bu mantarın insanları etkilemesi için beden ısımıza ve bağışıklık sistemimize ahenk sağlaması gerekir ki bu, evrimsel olarak büyük bir sıçrama olurdu” diyerek insanların endişelenmesine gerek olmadığını belirtti.