CERN’in enerji yönetiminden sorumlu yöneticisi Serge Claudet, dünyanın en büyük makinesi unvanlı Büyük Hadron Çarpıştırıcısı ve diğer parçacık hızlandırıcılarının enerji talebinin en yoğun olduğu dönemlerde kapatılmasına yönelik bir plan hazırladıklarını açıkladı. Öte yandan Claudet, 4,4 milyar dolarlık Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nın bozulmasını önlemek için cihazı aniden kapatmak yerine son ana kadar çalışır durumda tutmak istediklerini söyledi.
Büyük Hadron Çarpıştırıcısı, merkezdeki 8 parçacık hızlandırıcıdan biri. CERN, en yoğun dönemlerinde yaklaşık 200 megawatt enerji tüketiyor. Bu da Cenevre kentinin tüm tüketiminin üçte birine denk geliyor. Claudet, “Şebeke istikrarından gerçekten endişe duyuyoruz. Bölgemizde elektrik kesintisini önlemek için elimizden gelen her şeyi yapıyoruz” dedi.
CERN önce diğer parçacık hızlandırıcılarını kapatmayı planlıyor. Ancak gerekirse Büyük Hadron Çarpıştırıcısı da kapatılacak. Alınacak bu önlemlerle merkezin elektrik tüketiminin yüzde 25 azaltılması planlanıyor. Dünyanın en büyük parçacık hızlandırıcısı, zaten üç yıldır bakımda olduğu için çalışmıyordu. Cihaz operasyonlarına yeniden temmuzda başlamıştı.
Cihazın yeniden operasyona başlaması, Rusya-Ukrayna savaşının başlamasından birkaç ay sonrasına denk gelmişti. O zamandan beri Avrupa’daki enerji krizi şiddetleniyor. Son olarak, Rus enerji devi Gazprom, geçen hafta yaptığı açıklamada, Kuzey Akım 1 boru hattının bir arıza nedeniyle doğalgaz dağıtımını süresiz durdurduğunu açıklamıştı.
Söz konusu açıklama, Rusya’nın yaptırımlara karşı Avrupa’ya gözdağı vermek istemesine bağlandı. Avrupa Birliği enerji bakanlarının 9 Eylül’de enerji krizini görüşmek için bir araya gelmesi bekleniyor. Avrupa’da gaz fiyatları yüzde 30 artarken, acil önlemler masaya yatırılacak.
Büyük Hadron Çarpıştırıcısı ne işe yarıyor?
2008’de hizmete giren çarpıştırıcı, evreni oluşturduğu varsayılan Büyük Patlama’dan hemen sonraki koşulları yeniden canlandırmak ve fizik yasalarının bilinmeyenlerini ortaya çıkarmak için atomları çarpıştırıyor. Yerin 175 metre altında inşa edilen makine, Fransa ve İsviçre sınırını kapsayan 27 kilometrelik bir tünel boyunca uzanıyor. Maddeyi yüksek sıcaklık ve yüksek yoğunlukta incelemek için tasarlanan çarpıştırıcı, içinde süperiletken mıknatıslar bulunan halka şeklindeki tünellerden oluşuyor.
Parçacıklar bu makineye Süper Proton Senkrotronu adı verilen bir ön hızlandırıcıdan yollanıyor. Elektrik alan yardımıyla hızlandırılan parçacıklar, süperiletken mıknatıslar sayesinde tünel içinde tutuluyor. Zıt yönlerden gelen ve ışık hızına yakın hızlarda hareket eden iki parçacık demetinin çarpışması sonucunda yeni parçacıklar ortaya çıkıyor ve bu parçacıklar dedektörlerle inceleniyor.
Dev cihaz, son olarak 6 Temmuz’da şimdiye kadar hiç görülmemiş üç yeni parçacığın keşfedilmesini sağlamıştı. Araştırmacılar bu yeni keşfin, evrenin anlaşılması yolunda “ileriye doğru büyük bir adım” olduğunu vurgulamıştı.
