Tesis yorumlarına ilişkin bakanlıktan kritik karar: Yorum sistemi durduruldu, doğrulama zorunluluğu getirildi

Ticaret Bakanlığı bünyesindeki Reklam Kurulu, 14 Şubat 2025 tarihinde gerçekleştirdiği 354 sayılı toplantısında karara bağladığı 205 adet evraktan 183’ü mevzuata karşıt bulunmuş olup 1 adet evrak hakkında tedbiren durdurma kararı vermiştir. Mevzuata alışılmamış bulunan 183 evrak hakkında durdurma cezası ile birlikte, toplamda 30,2 milyon TL idari para cezası uygulanmasına, ayrıyeten alışılmamış bulunan belgelerden 37 adedinde tüketici mağduriyetlerinin önlenmesi için erişim pürüzü idari önleminin uygulanmasına karar verilmiştir.

Tüketicilerin ekonomik tercih ve menfaatlerini etkileyen reklam ve ticari uygulamaların ele alındığı toplantıda tüketicilerin ekonomik davranış biçimlerini etkileyecek tüketici yorumları, internet sitesi dizaynları ve finansal reklamlara ait hususlar öne çıkmıştır. Bu kapsamda; Kaynağı Doğrulanmamış Tüketici Yorumlarına İnceleme. Tüketicilerin satın aldıkları mal yahut hizmetlere ait olarak deneyimlerini yansıttıkları yorum ve derecelendirme uygulamaları, bilhassa bu alanlara ulaşmanın kolay olduğu internet üzerinden gerçekleştirilen alışverişlerde, öteki tüketicilerin tercihlerini ve satın alma kararlarını etkileyen en kıymetli kriterlerden biri durumuna gelmiştir. Bu çerçevede, internet sitelerinde var olan yorum ve derecelendirme uygulamalarının manipüle edilmesi ile yorum alanlarında geçersiz ve aldatıcı yahut doğruluğu kanıtlanamayacak yorumlara yer verilmesinin önüne geçilmesi emeliyle, yayınlanan yorumların ve derecelendirme uygulamalarının o mal yahut hizmeti satın alan tüketiciler tarafından yapılması tarafında ticari uygulamada bulunanlara doğrulama yükümlülüğü getirilmiştir.

Bu kapsamda Reklam Kurulunca gündeme alınan bir incelemede; firmanın “Tesis Yorumları” başlığı altında yer verdiği yorum ve puanlamaların, ilgili mal yahut hizmeti satın alanlar tarafından yapıldığına ait doğrulama yapma yükümlülüğü yerine getirilmeden “Google” sistemleri üzerinden edinilen yorumlar temel alınarak yayınlandığı tespit edilmiştir. Bu durumda, Google sistemi üzerinden tesiste konaklamamış yahut bu tesislerden rastgele bir hizmet almayan kullanıcıların da yorum yapabilmesi ve tesisten hizmet aldığını tez eden kullanıcıların ise bu hizmetleri aldığının kanıtlanamaması nedeni ile doğrulama ve ispat yükümlülüğünün karşılanmasının mümkün olmaması nedeniyle, Google, blog sayfaları vb. nitelikte salt kullanıcıların tecrübelerini yansıttıkları platformalar üzerinden yayınlanan yorumların, mal ve hizmet satışında bulunan internet sitelerinde, hususa ait ihtarlara yer verilip verilmemesine bakılmaksızın, yayınlanmasının bir haksız ticari uygulama olduğu kıymetlendirilerek, durdurma cezasının yanı sıra idari para cezası uygulanmasına karar vermiştir.

Karanlık ticari dizaynlar, çoğunlukla çevrimiçi kullanıcı orta yüzlerinde bulunan ve tüketicilerin rasyonel karar almalarını engelleyecek biçimde mal yahut hizmete ait ekonomik davranış biçimini değerli ölçüde bozacak seçimler yapmaya yönlendiren uygulamalar olarak tanımlanmaktadır. Bilindiği üzere, Reklam Kurulu tarafından resen başlatılan incelemeler doğrultusunda karanlık ticari dizaynlar kullanarak tüketicileri yanıltan firmalar hakkında idari yaptırımlar uygulanmaktadır. Kurul’un bu ayki toplantısında da abonelik hizmetleri kapsamında iptal hakkının kullanımı konusunda, tüketicilerin iradesini olumsuz tarafta etkileyecek biçimde hazırlanan orta yüz dizaynlarının kullanılması suretiyle tüketicileri yanılttığı tespit edilen firmalar hakkında durdurma cezasının yanı sıra, idari para cezası uygulanmasına karar vermiştir.