27 Nisan 2025

‘Bunlar Avrupa’nın iyi günleri, asıl turbun büyüğü heybede’

Prof. Barış Doster’e göre Avrupa Rusya’nın direncini gerçek okuyamadı, kendini yeni bir dünyada buldu. “Bunlar Avrupa’nın uygun günleri, asıl turbun büyüğü heybede” diyen Doster, Trump kelamını tutarsa Rusya ile barışın sağlanacağını belirtti. Doster, Zelenskiy için artık çok geç olduğu görüşünde.

Kolektif Batı’nın Biden idaresi önderliğinde Ukrayna üzerinden Rusya Federasyonu’na karşı açtığı savaşın üçüncü yılında hezimet kendini hissettirirken, ABD’de Donald Trump’ın başkanlığı işleri değiştirmiş görünüyor.

Trump, 20 Ocak’ta yemin edip misyona başlamasından bir ay geçmeden ‘savaşı bitirme’ vaadi doğrultusunda harekete geçti. 12 Şubat’ta Trump-Putin telefon görüşmesi gerçekleşirken, 17 Şubat’da Suudi Arabistan’ın başşehri Riyad’da ABD-Rusya alakalarının onarılmasını ele almak üzere iki ülke heyetleri bir ortaya geldi. Birinci adım itimat tesisi için atılırken, büyükelçiliklerin faaliyetlerinin normalleşmesinde anlaşıldı. Ukrayna problemi ise takımların oluşması sonrasına bırakıldı.

Dünyanın iki büyük gücünün birebir masada buluşması Avrupa’yı kızdırdı. Savaşın devamı için bastıran Avrupa siyasi seçkinleri, 14-16 Şubat’taki Münih Güvenlik Konferansı’nda karşılarında kendilerini eleştiren ABD Lider Yardımcısı JD Vance’ı buldular. Askeri heyetler de Brüksel’de güvenlik garantilerini NATO 5’inci hususu dahil dışlayan Pentagon şefi Pete Hegseth’le karşı karşıya kaldı.

Riyad’da açıkça ABD-Rusya ikili alakaları ana temayken Kiev’in masadan dışlandığı telaffuzları yükseldi. Riyad’a iştiraki reddedilen Zelenskiy’nin Türkiye ziyareti ise dikkat çekti.

Bu dramatik gelişmelerle eş vakitli olarak Zelenskiy; geçen yıl şahsen kendisi önermişken, Ukrayna’nın stratejik kaynaklarını ABD’ye sunmayı içeren muahede ile Kiev’e giden ABD Hazine Bakanı’ı geri çevirdi. Olaylar Trump’ın vazifeye müddeti dolan ve seçimden kaçan Zelenskiy’i ‘diktatör’ olarak nitelemesine kadar vardı.

Küresel gündemi belirleyen ve Transatlantik çizgisinde derin yarılmalara yol açan dramatik gelişmeleri Prof. Barış Doster ile konuştuk.

‘Avrupa’nın dışlandık demesi acınası’

Prof. Barış Doster’e nazaran, Avrupalıların ‘dışlandık’ diyeres dizlerini döven halleri ‘acınası’ bir görünüm arz ediyor. AB siyasi seçkinlerinin ABD’nin hücum aygıtı NATO’ya fazla güvendiklerini belirten Doster, artık ise kendilerini yeni bir dünya ile karşı karşıya bulduklarını söyledi. Doster, ABD açısından da kendini hissettiren güçlü ekonomik göstergelere dikkat çekti:

“Ben Avrupalıların böylesine homurdanmasına, ‘Biz dışlandık’ diyerek dizlerini dövmesine yalnızca gülüyorum. Acınası bir durumları var. Hem de birkaç sebepten ötürü var. Birincisi: Avrupa Birliği ne vakit ağzını açsa esnemek için açar, ABD aleyhinde laf eylemek için değil. Bunlar Soğuk Savaş ezberleriyle yoğurulmuş başlar, takımlar, karakterler olduklarından soğuk savaş boyunca ABD emperyalizminin atak ve işgal aygıtı olan NATO’nun müdafaa, güvenlik şemsiyesine ziyadesiyle güvenmişlerdi. Onun konforu ve rehaveti içerisinde kaynaklarını diğer alanlara tahsis ederek yancı emperyalist kuvvetler olarak ABD’nin elinin altında dururlardı. Artık bu türlü bir dünya yok.

İkincisi: o denli bir ABD de yok. ABD’de her ne kadar Cumhuriyetçi ve Demokrat adaylar, kazanan liderler, kaybeden eski liderler büyük büyük laflar etseler de iktisadi göstergelerine baktığımızda ABD’nin kendi resmi internet sitesi olan Birleşik Devletler borç saatine baktığımızda ABD iktisadının İkinci Cihan Harbi’nin bittiği periyottaki muazzam üretim kapasitesinde olmadığını görüyoruz. Bu da objektif bir durum, Avrupalılar için ikinci makus haber bu.”

‘Avrupalılar Rusya’nın direncini hakikat okuyamadı’

Bu krizde Avrupa siyasetçileriyle liberal seçkinlerinin dünyayı da Rusya Federasyonu’nu da gerçek okuyamadıklarını belirten Prof. Doster, “Avrupalıların dizini dövmesi, saçını başını yolması elbette bize gülünç geliyor. Lakin biz iktisat politik bilenler, tarih bilenler gülemiyoruz, acıyoruz” diye konuştu:

“Avrupalıların yar-ı vefakârı olan Liberaller üzülecekler lakin üçüncü berbat haberi de vereyim: Avrupalılar dünyanın gidişatını ve Rusya’nın direncini de hakikat okuyamadılar. Gerçek düzgün, yüksek isabetle iddia edemediler. Avrupalı akademisyenler, televizyon yorumcuları, anlı, ulu, sosyetik, medyatik gazeteciler ne diyorlardı? ‘Rusya direnemez, içeride rejime karşı homurtular artar. Putin güç duruma düşer. Rus iktisadı çöker. Günün sonunda Rusya geri adım atar’ Hiç o denli şeyler olmadı. Rusya çabucak kendisine alternatif pazarlar buldu, gücünü satabileceği öteki müşteriler buldu ve Rusya’nın silah, savunma endüstrisi başta olmak üzere iktisadının Avrupalıların ve Amerikalıların kestirim ettiklerinden çok daha güçlü, çok daha dirençli olduğu bir kere daha görüldü.”

‘Bunlar Avrupa’nın âlâ günleri, asıl turbun büyüğü heybede’

Prof. Doster, iktisat politik ve tarih bilenler açısından gelişmelerin şaşırtan olmadığını vurgularken, daha sırada Avrupa’da tek tek ülkelerdeki sarsıcı iç siyasi gelişmeler olduğuna dikkat çekti:

“Bu üç münasebetten sonra kalkıp Avrupalıların dizini dövmesi, saçını başını yolması elbette bize gülünç geliyor. Fakat biz iktisat politik bilenler, tarih bilenler gülemiyoruz, acıyoruz. Zira bu daha Avrupa’nın yeterli günleri. Son günlerde Türk siyasal hayatında kullanılan sözle Avrupa açısından ‘asıl turpun büyüğü heybede’ Neden heybede? Zira önümüzdeki günlerde Avrupa’da sağ akımların (onlara çok sağ demek de ne kadar hakikat başka bir tartışma konusu) milliyetçi, bir kısmı Nazi artığı, faşizm kalıntısı tonlar, renklerde ihtiva eden lakin solun ziyadesiyle sağa kaymasından, liberalize olmasından, globalleşmeci, Atlantikçi ve Amerikancı olmasından ötürü solun tabanına da hitap eden iktisat politik programlarıyla, telaffuzlarıyla vs. bu partiler Almanya başta olmak üzere peyderpey iktidara geldiklerinde, ana muhalefet olduklarında Avrupa açısından ‘turpun büyüğü heybede’ diyeceğiz. Zira işler Avrupa’nın merkez sağ ve merkez solu için, liberal demokrat ve toplumsal demokratı için daha da berbata saracak.”

‘Çin’e karşı Rusya’nın takviyesini alma uğraşlarında ABD’nin eli boş kalacak’

Rusya’nın gerek savunma endüstrisi gerekse nitelikli insan gücünün Batı’dan çok daha düzgün durumda olduğunu belirten Doster’e nazaran Rusya Çin ile stratejik iş birliğine devam ettirme niyetinde:

“Buradan biz şu dersleri almak durumundayız; birincisi: Rusya muazzam bir savunma endüstrisine, silah üretim kapasitesine sahip olduğunu gösterdi. Rusya nükleer santral yapabilme kabiliyet ve kapasitesiyle Batılıların zannettikleri üzere perişan bir Rusya olmadığını gösterdi. Rusya’nın yetişmiş insan gücünün, nitelikli insan gerecinin, devlet adamlarının, siyasetçilerinin, bürokratlarının, teknokratlarının Batılılarınkinden çok daha parlak olduğu görüldü. Bir defa almaları gereken birinci ders bu.

İkincisi: ‘Cici’ Avrupalıların ‘cici’ demokratlarının anlamadığı bir şey daha var. Hepsi eli duada şunu bekliyorlar; ‘Keşke Soğuk Savaşın muhakkak periyotlarında olduğu üzere (o vakitler ABD Sovyetler Birliği’ne karşı Çin’i yanına alırdı ya, bunun da mühendisi Henry Kissinger’dır) bu tersten olsa, bu sefer de ABD Çin’e karşı Rusya Federasyonunu yanına alsa. Yani ABD bu dansta partner değişse.

Ancak dünyanın gidişatı Çin Halk Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu’nun stratejik boyutlu olan bağları, birbirleri ile ticari, siyasi, diplomatik alakaları, güç ticareti bizlere gösteriyor ki ABD ve Avrupa’nın o beklentisi de pek hayata geçmeyecek. ABD bu sefer kalkıp Çin Halk Cumhuriyeti’ne karşı Trump’ın büyük düşman dediği ABD ve ABD emperyalizminin aygıtı olan, işgal ve hücum, terör örgütü olan NATO evraklarına de işlediği üzere asıl olan Çin’e karşı Rusya’nın takviyesini alma uğraşlarında ABD eli boş kalacak.”

‘Avrupa’nın barış sürecini sabote etme uğraşları beyhude’

Avrupa’nın barış sürecini sabote etmeye cüretinin olmayacağını düşünen Doster, Avrupalıların NATO’nun ikinci büyüğü olan Türk ordusunu akıllarına getirmelerine reaksiyon gösterdi. Doster, “Bizim Avrupa emperyalizminin hesapları uğruna cepheye yollayacak tek bir askerimiz yoktur” dedi:

“Avrupa’da bazıları ‘Madem ABD bizi ikinci lige attı, bizi bütün masalardan dışlıyor, bizi yok sayıyor, biz o vakit Avrupa olarak bir güç gösterisinde bulunalım. Ukrayna’ya silah, para yardımı yapalım. Savaş olabildiğince uzasın. Hem Amerika’ya hem tüm dünyaya ‘bakın, biz Avrupa olarak bu savaşın uzamasını istedik, Ukrayna’ya takviye verdik’ iletisi vermek isteyebilirler. Avrupa’da bu türlü bir damar vardır lakin bunun gerçek hayatta karşılığı yok. Zira Avrupalının canı değerlidir.

Avrupalılar bizim zekamızla alay edercesine ‘Biz barış gücü kurarsak sanki Türkiye bize asker verir mi?’ diyorlar. ‘AB ile ilgili müzakerelerde Türkiye ile kapattığımız başlıklardan iki adedini açalım. Türklerin ağzına bir parmak bal çalalım, karşılığında AB üyesi olmayan Türkler Avrupa ordusuna Mehmetçik versinler’ diyorlar. Bizim Mehmetçiğimizin ayağına taş değmesin. Bizim de canımız en az Avrupalıların canı kadar değerlidir. Bizim Avrupa emperyalizminin hesapları uğruna cepheye yollayacak tek bir askerimiz, tek bir neferimiz, tek bir Mehmetçiğimiz yoktur.

İkincisi: Avrupa’da bu türlü düşünenler olabilir. Ancak Avrupa’nın tamamına, iktisadi durumuna, siyasal görünümüne baktığımızda ben kahir ekseriyetinin ‘biz Ukrayna’da savaşı uzatalım, süreci sabote edelim’ formundaki projelere, tekliflere gülüp geçeceklerini, pek prestij etmeyeceklerini düşünüyorum. Bunu da Avrupa’nın siyasi, iktisadi, askeri, toplumsal gerçeklerini bilen bir adam olarak söylüyorum. O yüzden bu süreci sabote etme teşebbüslerinden bir şey çıkmaz. Dahası Avrupalılarda bu cüret de yoktur.

Atlantik’in kuruluş devrini anımsayalım; Soğuk Savaş sonrasını anımsayalım; İkinci Cihan Harbi’nin bitişine ait kutlamalardan, şovlardan, merasimlerden Rusları dışlıyorlar. Avrupa’yı İkinci Cihan Harbi’nde Alman faşizminden kim kurtarmıştı? Amerikalılardan önce, Normandiya Çıkarması’ndan önce o beğenmedikleri Sovyetler Birliği’nin Kızıl Ordusu kurtarmıştır. Merasimlerden dışlayabilirler ancak tarih kitaplarından dışlayamazlar. Esasen Avrupalılarda bu türlü bir yürek de yoktur. O yüzden bize kalkıp Normandiya kıssaları anlatmasınlar.”

‘Avrupa’da birkaç tane marjinal, liberal bilgisiz süreci sabote etmeye kalkarsa…’

Trump’ın Avrupa’ya bakışına atıf yapan Prof. Doster, Avrupalıların ABD’ye karşın barış sürecini sabote edemeyeceği değerlendirmesinde bulundu. Doster, Trump kelamının ardında durur ve Rusya’nın tasalarına cevaplar üretirse, sürecin muvaffakiyetle sonuçlandırılacağını vurguladı:

“Trump’ın Avrupalılara karşı hiç de gizleme ihtiyacı duymadığı bir öfkesi, bir hıncı var. Buna yaşlı kıta, ahmak kıta, bunak kıta demesi kendisinin ve takımlarının Avrupa ile dalga geçmeleri bütün diplomatik teamülü, geleneği bir kenara koyup Avrupa’nın iç işlerine karışmaları Avrupa içindeki seçimlerde kendilerine yakın olan siyasal partileri, başkanları desteklemeleri şunu gösteriyor ki; şayet Avrupa’da birkaç tane marjinal, liberal bilgisiz süreci sabote etmeye kalkarsa gülünç duruma düşerler. Avrupa’nın büyük çoğunluğundan takviye görmeyecekleri üzere Amerika onlara o denli laflarla çullanır ki süreci baltalamayı aklından geçiren bu liberal bilgisiz grubu insan içine çıkamazlar. Trump şayet kelamının ardında durursa ve şayet Rusların çok haklı, çok yasal tasalarını, kaygılarını (çünkü Ruslar da soğuk savaş sonrasında Amerikalılar tarafından çok fazla aldatıldılar, bilhassa NATO genişlemesi konusunda) tatmin eder ve kelamının gerisinde durursa, bu süreç önümüzdeki günlerde sönümlenir. Avrupa’ya ne ihtiyaç kalır ne de Avrupa’nın ‘biz bu süreci sabote ederiz’ biçimindeki telaffuzlarını kimse ciddiye almadığı üzere ne de tehdit ve şantajlarını dinleyen kalır.”

‘Emperyalizm Zelenskiy üzere karikatür tipleri cepheye sürüyor’

Rusya-Ukrayna krizinin birinci periyotlarında Zelenskiy’nin barış masasından kalktığını lakin şu anda panik içerisinde çeşitli ülkelerin kapısını çaldığını belirten Doster, Ukrayna lideri için ‘karikatür tip’ değerlendirmesi yaptı:

“Savaşın başlangıç haftalarına gidelim. Türkiye o manada büyük liderimiz Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün o devrimci dehasının çok somut göstergelerinden biri olan Montrö Boğazlar Kontratı sayesinde savaşan her iki tarafla da o günlerde Zelenskiy’i bütünüyle tatmin etmese bile çok da onurunu kırmayacak teklifler dillendirilmişti. Ne oldu? Devrin İngiliz başbakanı Boris Johnson geldi, Zelenskiy’nin kulağına üfledi ve Ukrayna ‘Biz savaşı sürdüreceğiz, masadan kalkıyoruz’ dedi. O yüzden emperyalistlerin bu Zelenskiy üzere karikatür tipleri nasıl kullandıklarını, nasıl cepheye sürdüklerini bilmek gerekli.

‘Ukrayna’yı yöneten zihniyet emperyalizm hesabına uzunluğundan büyük işlere kalkıştı’

Doster’e nazaran barış sürecinin sonunda Ukrayna eski Ukrayna olamayabilir. Bunun en temel müsebbibinin emperyalizmin kuyruğuna takılan Ukrayna yöneticileri olduğunu tabir eden Doster, Zelenskiy’nin ‘ders almayacağı’ ve zati artık çok geç olduğu görüşünde:

“Türkiye çatışma halindeki her iki taraf ile de, gerek Kiev ile gerek Moskova ile bağlantısı olan, belli konularda iş birliği olan, her ikisi ile de ticaretine devam eden bir devlet. İkisine de komşu olan bir devlet. Artı NATO üyesi olan bir devlet. Türkiye’nin o manada diplomatik çizgi içerisinde hareket etmesi ‘her ülkenin bağımsızlığı, bütünlüğü ve egemenliği bizim için önemlidir’ demesi olağandır, olağandır ve hatta gereklidir de.

Sonuç itibariyle biz Ukrayna’nın hem siyasal istikrar, hem ekonomik güç, hem de bütünlük manasında eski Ukrayna olmayacağını anlayabiliyoruz. Burada en büyük kabahat Ukrayna’yı yönetenlerindir. Zira Ukrayna’yı yöneten zihniyet emperyalizm hesabına uzunluğundan büyük işlere kalkıştı ve sonrasını gördü.

Bunda ikinci büyük kabahat ise hiçbir ahlaki, insani, vicdani paha, kural tanımayan ve Ukrayna’yı cepheye süren, ‘Ukrayna’ya ne olursa olsun, Rusya hırpalansın, yorulsun’ formunda beklentiye giren ABD ve Avrupa emperyalizminindir. Zelenskiy bu kademeden sonra bu dersleri çıkarır mı? Bence çıkaramaz. Çıkarsa da zati çok geç olacaktır.”